Welkom bij het dialoogspoor ‘Ouderdom hier & nu’. In deze dialoog ga je kijken naar je ervaringen met leeftijd, met name ouderdom, en luisteren naar die van anderen.
Hoe wordt er met je omgegaan? Wat wordt er van je verwacht? Is oud zijn zoals je had verwacht? Hoe ervaar je het leven nu? Ook als je jong bent, heb je een ervaring van ouderdom: hoe kijk jij naar oude(re) mensen om je heen? En wie bepaalt eigenlijk of jij al oud of nog jong bent?
Je kunt gewoon beginnen. Liever meer lezen voor je van start gaat? Lees hier meer over de vuistregels voor het voeren van een dialoog met ruimte voor iedereen. En dan nu eerst…
Kennismaken
VRAAG 1
Wie ben je? Vertel de anderen je naam, je leeftijd en hoe je ertoe kwam om aan dit gesprek deel te nemen.
Stereotypen
Soms leiden stereotypen juist tot grappige en vleiende ontmoetinkjes. Luister hier naar een brieffragment van brievenschrijver Tanja.
Belgen zijn dom, Aziaten zijn slim? Autoverkopers zijn niet te vertrouwen, wetenschappers in een witte jas juist wel? Met pubers valt niet te praten, babyboomers luisteren niet?
Stereotypen zijn overal. Een stereotype is een beeld of gedachte over een bepaalde groep mensen, die vaak niet helemaal waar is. Of zelfs helemaal niet!
Ook over ouderdom en oude mensen bestaan zulke beelden: ze zijn lief, traag, eindeloos kletsend, hulpeloos, eenzaam, … . De eerste corona-lockdown bracht nieuwe beelden. Het beeld dat oudere mensen ‘dor hout’ waren, riep veel verontwaardiging op. Ook herkenden veel oude mensen zichzelf niet als zeer kwetsbaar of als ‘risicogroep’. Sommigen voelden zich gebombardeerd tot ‘beschermde diersoort’.
Luister hier naar een podcastfragment. Brievenschrijver El uit Middelburg schrijft en vertelt over hoe zij zich tijdens de eerste corona-lockdown opeens als oudje weggezet voelde. Ze praat daarover vanaf 01:41 tot 03:59.
VRAAG 2
Welke stereotypen of beelden over ouderdom komen er bij jou op?
VRAAG 3
Herken je jezelf in die stereotypen en beelden? Of – als je jezelf nog jong acht – herken je oudere mensen om je heen erin? Wat roepen die beelden bij je op?
VRAAG 4
Bén je oud? Wie bepaalt of jij al oud bent, of nog jong?
Ouderdom daar & toen
Verdienen oudere mensen respect of zijn ze tweederangs burgers – of geen van beide?
Wereldwijd, in verschillende culturen, wordt er op verschillende manieren naar ouderen gekeken. In sommige Afrikaanse culturen wordt bijvoorbeeld gedacht dat oudere mensen het meest in contact staan met het goddelijke. Om die reden wordt goed naar hun raad geluisterd bij belangrijke beslissingen voor de gemeenschap. In China kan je een boete krijgen als je niet vaak genoeg je ouders bezoekt.
VRAAG 5
In jouw ideale wereld, hoe zouden we dan hier & nu tegen oudere mensen aankijken?
VRAAG 6
Ook per tijdperk kan de houding ten opzichte van ouderen verschillen. Als je terugkijkt, wordt er dan nu anders aangekeken tegen ouderen en ouderdom dan toen jijzelf klein was?
Leeftijdsdiscriminatie en ouderdomsangst
Luister hier naar een brieffragment van Ella. Zij en haar man voelden zich in het hokje van ‘kwetsbare ouderen’ gepropt, waar ze zich echt niet in konden herkennen. Het vervelende is: als je maar lang genoeg als ‘oud en kwetsbaar’ wordt behandeld, ga je je vanzelf zo voelen.
De Wereldgezondheidsorganisatie van de Verenigde Naties heeft leeftijdsdiscriminatie sinds 2021 op hun agenda gezet. Onderzoek laat zien dat leeftijdsdiscriminatie – net als discriminatie op sekse, religie, etniciteit en andere kenmerken – schadelijk is voor de volksgezondheid. Als je oud bent en dáárom niet meer meetelt, is dat een vorm van leeftijdsdiscriminatie. En ook: als je jong bent en dáárom niet serieus genomen wordt, ervaar je leeftijdsdiscriminatie.
Volgens sommige denkers discrimineren we op leeftijd omdat we lijden aan ouderdomsangst. Oude mensen mogen niet meer gewoon oud zijn; ze moéten jong en hip blijven. En als je zorg nodig hebt, is het je eigen schuld. Want niemand houdt ervan herinnerd te worden aan het feit dat we allemaal doodgaan, ooit.
VRAAG 7
Heb je zelf ervaring met leeftijdsdiscriminatie? Hoe ging dat? En wat deed dat met je?
VRAAG 8
Wat kan jij doen tegen leeftijdsdiscriminatie? Vind je dat belangrijk, of niet?
VRAAG 9
Was jij bang om oud te worden? Of, als je jezelf nog jong acht, voel jij die angst?
Tot slot
Als je over ouderdom begint te praten, raak je wellicht niet gauw uitgepraat… Toch is het tijd om dit gesprek af te ronden.
VRAAG 10
Wat is nog niet besproken vandaag en wil je nog graag delen?
VRAAG 11
Wat neem je mee naar huis uit dit gesprek?